FDA chấp thuận liệu pháp gene điều trị bệnh di truyền đầu tiên

FDA đã chấp thuận sản phẩm liệu pháp gene Luxturna™ (voretigene neparvovec-rzyl) của Công ty Spark Therapeutics dùng trong điều trị cho trẻ em và người lớn mắc chứng rối loạn mù lòa di truyền hiếm gặp, một rối loạn võng mạc do đột biến trên cả hai allen của gene RPE65 (biallelic RPE65 mutation-associated retinal dystrophy). Việc phê duyệt liệu pháp gen dùng vector Virus adenovirus (adeno – asociated virus – AAV) được bác sĩ Y khoa Scott Gottlieb, Ủy viên FDA, mô tả như là “một cột mốc quan trọng để củng cố tiềm năng của cách tiếp cận đột phá này trong điều trị rất nhiều các loại bệnh có tính thách thức y học ngày nay", đồng thời sự kiện này cũng đánh dấu sự hợp thức hóa sản phẩm liệu pháp gene đầu tiên để điều trị bệnh di truyền. Công ty Spark vẫn chưa đưa ra thông tin chính xác về chi phí điều trị, mặc dù một số nhà bình luận dự đoán mức chi phí khoảng 1 triệu đô la cho mỗi bệnh nhân. Hiện sản phẩm Luxturna đang được xem xét bởi cơ quan dược phẩm châu Âu.
 
Việc thông qua của FDA dành cho Luxturna đã đánh dấu sự chấp thuận lần thứ ba từ cơ quan chức năng dành cho một liệu pháp gene, nhưng đây lại là lần đầu tiên đối với phương pháp trị liệu bằng AAV. Vào tháng 8 năm 2017, cơ quan quản lý Hoa Kỳ đã thông qua sản phẩm Kymriah ™ (tisagenlecleucel), một liệu pháp gene sử dụng tế bào lympho T chứa thụ thể kháng nguyên dạng khảm (cell-based chimeric antigen receptor T-cell - CAR-T), của Novartis nhằm điều trị bệnh bạch cầu tăng lympho bào B ở giai đoạn trơ hoặc giai đoạn tái phát. Vào tháng 10 năm 2017, liệu pháp CAR-T Yescarta ™ (axicabtagene ciloleucel) của Kite Pharma đã được FDA thông qua nhằm điều trị u lympho B tế bào lớn lan tỏa ở giai đoạn trơ hoặc giai đoạn tái phát.
Bác sĩ Gottlieb cũng nhận xét thêm: "Sự chấp thuận này đã đánh dấu một bước tiến đầu tiên trong lĩnh vực liệu pháp gene - cả về cách thức liệu pháp hoạt động và mở rộng thêm ứng dụng của liệu pháp gene, không chỉ điều trị ung thư mà còn có thể điều trị các bệnh mất thị lực ... Đỉnh cao của nhiều thập kỷ nghiên cứu đã mang lại kết quả về việc chấp thuận ba liệu pháp gene trong năm nay đối với những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo và nghiêm trọng. Tôi tin rằng liệu pháp gene sẽ trở thành trụ cột trong điều trị, và có thể dùng để chữa khỏi, nhiều căn bệnh nguy hiểm và khó chữa nhất."
Năm tới, FDA đặt mục tiêu đưa ra một loạt các tài liệu hướng dẫn về sự phát triển các sản phẩm liệu pháp gene dành cho một số bệnh cụ thể. Tiến sĩ Gottlieb cho biết: "Các phương pháp này sẽ đưa ra các thông tin hiện đại và hiệu quả hơn - bao gồm các phương pháp thực hiện mới trong lâm sàng - để đánh giá và xem xét hiệu quả của liệu pháp gene đối với bệnh được quan tâm cao”. “Chúng ta đang ở giai đoạn bước ngoặt trong phương pháp trị điều trị mới này, và tại FDA, chúng tôi đang tập trung vào việc thiết lập khung chính sách phù hợp để khai thác sự phát triển của hướng nghiên cứu này", tiến sĩ Gottlieb khẳng định.
 
Chứng rối loạn võng mạc do đột biến 2 allen trên gene RPE65 tác động đến 1000-2000 bệnh nhân ở Hoa Kỳ và là một trong những nhóm rối loạn võng mạc do hơn 220 gene khác nhau gây ra dẫn đến tiến triển rối loạn thị giác và có thể gây mù lòa. Trong trường hợp chứng rối loạn võng mạc do đột biến 2 allen trên gene RPE65, bệnh nhân sẽ mang những đột biến di truyền trên cả hai bản sao của gene RPE65 và kết quả là làm giảm hoặc thiếu hoàn toàn protein RPE65 trong tế bào võng mạc. Rối loạn này dẫn đến mất thị lực dần dần, thường là trong giai đoạn thơ ấu hoặc thiếu niên, và cuối cùng là mù lòa.
Được sử dụng ở dạng tiêm dưới võng mạc, liệu pháp Luxturna dùng một vector AAV để đưa một bản sao lành của gene RPE65 tới các tế bào võng mạc của bệnh nhân được xác nhận mắc bệnh này. Liệu pháp gene này đã được thử nghiệm ở hai nghiên cứu giai đoạn I nhãn mở (open-label study) và một nghiên cứu giai đoạn III nhãn mở (open-label, controlled Phase III ), có 41 người tham gia trong độ tuổi từ 4 đến 44 tuổi tại thời điểm điều trị.
 
Luxturna sẽ được dùng điều trị cho các bệnh nhân mắc bệnh di truyền, và bởi những bác sĩ được huấn luyện đặc biệt tại các trung tâm được lựa chọn ở Hoa Kỳ. Công ty Spark dự kiến ​​rằng liệu pháp gene này sẽ có mặt trên thị trường trong quý I năm 2018. Công ty sẽ sản xuất Luxturna tại cơ sở ở Tây Philadelphia, và đây là cơ sở sản xuất đầu tiên ở Hoa Kỳ được cấp phép sản xuất một liệu pháp gene nhằm điều trị bệnh di truyền.
"Trong suốt hơn 12 năm nghiên cứu sáng tạo và tận tụy cùng các cộng sự gần xa, tôi đã chứng kiến ​​sự cải thiện đáng kể về thị lực ở nhiều bệnh nhân sắp mất thị lực",  Jean M. Bennett - Tiến sĩ, bác sĩ Y khoa, kiêm Giáo sư Nhãn khoa F.M. Kirby tại Trường Y khoa Perelman thuộc Đại học Pennsylvania và Viện mắt Penn’s Scheie (Penn’s Scheie Eye Institute) cho biết. "Tôi tin rằng sự thành công của việc phát triển lâm sàng sản phẩm Luxturna sẽ mở đường cho việc phát triển các liệu pháp gene khác có thể giúp hàng triệu bệnh nhân mắc các bệnh di truyền mà hiện tại không có hoặc có ít những phương pháp điều trị phù hợp.”
 
Tiến sĩ Benjamin Yerxa, Giám đốc điều hành Quỹ chống mù lòa (Foundation Fighting Blindness - FFB), một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào các nghiên cứu nhằm ngăn ngừa và điều trị chứng mù lòa do các bệnh võng mạc do di truyền cho biết: "Sự chấp thuận này là một cột mốc quan trọng. Đối với những bệnh nhân mắc bệnh võng mạc do di truyền và các bệnh nhân khác thì quyết định này có thể là nguồn động lực lớn cho các liệu pháp gene đang được nghiên cứu".

Nguồn: https://www.genengnews.com/gen-news-highlights/fda-approves-first-gene-therapy-for-genetic-disease/81255291