Trung tâm công nghệ sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh
 

Kết hợp vắc xin COVID: hiệu quả đáp ứng miễn dịch tăng lên, nhưng câu hỏi về hiệu quả và tác dụng phụ đang được quan tâm

Thứ tư - 22/09/2021 09:05
Một loạt các nghiên cứu cho thấy việc kết hợp các loại vắc-xin sẽ tạo ra đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ, nhưng các nhà khoa học vẫn muốn có câu trả lời về hiệu quả thực tế và các tác dụng phụ hiếm gặp.
 
001

Kết hợp hai loại vắc xin COVID-19 có thể tạo ra đáp ứng miễn dịch tương tự đối với hai liều vắc xin cùng loại. Nguồn: Báo Canada/Shutterstock
 

Kết hợp vắc xin COVID-19 đang nổi lên như một phương pháp tốt giúp mọi người có được sự bảo vệ cần thiết khi đối mặt với những lo ngại về vấn đề an toàn và nguồn cung cấp. Hầu hết các loại vắc-xin chống lại SARS-CoV-2 đều phải được tiêm hai liều, nhưng nhiều nghiên cứu hiện ủng hộ ý kiến ​​rằng việc kết hợp vắc-xin OxfordAstraZenecavắc-xin Pfizer – BioNTech sẽ kích hoạt đáp ứng miễn dịch tương tự  - hoặc thậm chí mạnh hơn - hai liều của một trong hai loại vắc xin.

Kết quả được một nhóm nghiên cứu ở Anh công bố ngày 28/6/2021 (https://www.ox.ac.uk/news/2021-06-28-mixed-oxfordpfizer-vaccine-schedules-generate-robust-immune-response-against-covid) cho thấy sự kết hợp này đôi khi tốt hơn hai mũi tiêm của cùng một loại vắc-xin và kết quả tương tự cũng được báo cáo trong  các nghiên cứu của Đức.
 

002

Nhà miễn dịch học Leif Erik Sander tại Bệnh viện Đại học Charité ở Berlin cho biết giờ đây mọi người có thể “cảm thấy yên tâm hơn một chút” với ý tưởng kết hợp hai loại Vắc xin COVID-19.

Kết quả cũng khiến các nhà nghiên cứu tin tưởng rằng việc kết hợp các loại vắc xin COVID-19 khác với nhau, mặc dù chưa được thử nghiệm, cũng có thể mang lại kết quả tốt. Nhưng ít nhất 16 loại vắc xin đã được chấp thuận sử dụng ở một hoặc nhiều quốc gia, và số các nghiên cứu kết hợp cho đến nay vẫn còn ít, vì vậy cần phải có nhiều thử nghiệm rộng rãi hơn và theo dõi các tác dụng phụ lâu dài.

Tăng cường hệ thống miễn dịch

Các nghiên cứu kết hợp được thúc đẩy, phần lớn là do lo ngại về tính an toàn của loại vắc-xin được phát triển bởi Đại học Oxford và công ty dược phẩm AstraZeneca ở Cambridge, đều ở Vương quốc Anh. Việc tiêm chủng có liên quan đến các trường hợp hiếm gặp về tình trạng đông máu được gọi là huyết khối với giảm tiểu cầu - và vào tháng 3/2021, một số quốc gia châu Âu đã quyết định ngừng sử dụng vắc-xin trên ở một số nhóm người. Điều này khiến nhiều người chỉ được tiêm phòng một phần, trừ khi họ chuyển sang một nhãn hiệu khác cho liều thứ hai.

Vào tháng 5/2021, các nhà nghiên cứu tại Viện Y tế Carlos III ở Madrid đã công bố kết quả từ thử nghiệm CombiVacS (https://www.nature.com/articles/d41586-021-01359-3). Nghiên cứu cho thấy đáp ứng miễn dịch xảy ra mạnh mẽ ở những người được tiêm liều thứ hai là vắc-xin do công ty dược phẩm Pfizer, có trụ sở tại Thành phố New York và công ty công nghệ sinh học BioNTech ở Mainz, Đức phát triển, 8-12 tuần sau khi tiêm lần đầu vắc-xin Oxford-AstraZeneca.

Không có so sánh trực tiếp với những người nhận hai liều cùng một loại vắc-xin, nhưng qua các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, nhóm tác giả phát hiện những người tiêm kết hợp đã tạo ra kháng thể trung hòa SARS-CoV-2 gấp 37 lần và tế bào miễn dịch đặc hiệu (tế bào T) SARS-CoV-2 gấp 4 lần, so với những người chỉ tiêm một liều vắc xin Oxford-AstraZeneca.

Đến cuối tháng 6, nhiều kết quả đã xuất hiện cho thấy hiệu quả tương tự.

Sander và các đồng nghiệp đã xem xét 340 nhân viên chăm sóc sức khỏe được tiêm hai liều vắc xin Pfizer – BioNTech hoặc mũi đầu tiên là vắc xin Oxford – AstraZeneca, sau đó là một liều Pfizer – BioNTech. Cả hai phác đồ đều kích hoạt đáp ứng miễn dịch bao gồm kháng thể trung hòa và tế bào T.

Một nghiên cứu thứ ba của các nhà nghiên cứu tại Đại học Saarland ở Homburg, Đức, cho thấy tiêm kết hợp tốt hơn trong việc kích thích đáp ứng miễn dịch so với hai liều Oxford-AstraZeneca. Nó cũng mang lại hiệu quả bằng hoặc tốt hơn hai liều tiêm của Pfizer – BioNTech.
 

003
 

Vào ngày 25 tháng 6, nhóm nghiên cứu thử nghiệm ở Anh - được gọi là nghiên cứu Com-COV - đã đăng một bản báo cáo (pre-print) trực tuyến cho thấy đáp ứng miễn dịch tốt hơn bất luận thứ tự tiêm hai loại vắc xin là gì.

Tuy nhiên, các thử nghiệm cho đến nay vẫn là quá nhỏ để kiểm tra mức độ hiệu quả của vắc-xin trong việc ngăn chặn sự bùng nổ của COVID-19. Martina Sester, nhà miễn dịch học dẫn đầu nghiên cứu Saarland cho biết: "Một khi không có bất kỳ nghiên cứu dài hạn hoặc nghiên cứu theo dõi nào với các tính toán hiệu quả, thật khó để nói về mức độ hoặc thời gian bảo vệ.

Một hạn chế khác của công trình cho đến nay là không có cách nào dễ dàng để so sánh sự kết hợp khác nhau giữa các nghiên cứu. Sester cho biết các nghiên cứu về hiệu quả trên quy mô lớn đang trở nên khó khăn hơn. Đó là bởi vì khi tỷ lệ nhiễm giảm, số lượng người trong một nghiên cứu phải tăng lên để phát hiện bất kỳ sự khác biệt nào về tỷ lệ nhiễm và bệnh tật. Cô cho biết thêm, các thử nghiệm so sánh giữa các chuỗi vắc-xin kết hợp và giả dược cũng sẽ là phi đạo đức.

Đó là lý do tại sao nhiều nỗ lực đang được tiến hành để xác định 'mối tương quan của khả năng bảo vệ' - một mức độ đáp ứng miễn dịch được xác định giúp bảo vệ chống lại nhiễm trùng và bệnh tật. Sander nói: “Đây là điều cực kỳ khẩn cấp.

Một bức tranh nhiều sắc thái

Nhưng một bức tranh đầy sắc thái đang xuất hiện về mức độ và các loại phản ứng miễn dịch mà việc kết hợp vắc xin tạo ra. Và những khác biệt này có thể được khai thác để cung cấp sự bảo vệ tốt nhất.

Vắc xin Oxford – AstraZeneca sử dụng là adenovirus để mang vật chất di truyền từ SARS-CoV-2 vào tế bào. Sander cho biết vắc-xin sử dụng công nghệ này có khả năng tạo ra đáp ứng mạnh mẽ của tế bào T, trong khi vắc-xin sử dụng RNA thông tin, chẳng hạn như Pfizer, đã chứng minh “đặc biệt tốt” trong việc tạo ra lượng kháng thể cao.
 
004

Kết hợp vắc-xin có thể giúp giảm bớt các vấn đề về nguồn cung ở những vùng xa xôi, chẳng hạn như các vùng nông thôn của Ấn Độ. Ảnh: Dibyangshu Sarkar/AFP/Getty
 
Sester nói rằng lượng kháng thể cao sau lần tiêm thứ hai là một dấu hiệu cho thấy phương pháp kết hợp có hiệu quả. Bà nói: “Các kháng thể trung hòa có thể đại diện  để dự đoán hiệu quả, vì chúng giúp ngăn ngừa nhiễm vi-rút. Nhưng các tế bào T, đặc biệt là các tế bào T 'sát thủ' biểu hiện một protein gọi là CD8, bảo vệ chống lại bệnh tật nghiêm trọng bằng cách giết chết các tế bào đã nhiễm bệnh.
 
005

Trong nghiên cứu Com-COV, đáp ứng kháng thể cao nhất ở những người được tiêm hai mũi Pfizer – BioNTech tiêu chuẩn, nhưng đáp ứng cũng gần như vậy khi kết hợp Oxford – AstraZeneca, sau đó là Pfizer – BioNTech. Sự kết hợp này cũng có phản ứng tế bào T tốt nhất - cao hơn gấp đôi so với hai liều Pfizer – BioNTech.

Sander giải thích: “kết hợp vắc-xin mRNA và một loại dựa trên adenovirus có thể cung cấp “điều tốt nhất của hai phương pháp”.

Sester và các đồng nghiệp đã tìm thấy sự khác biệt nhỏ trong quần thể tế bào T tùy thuộc vào loại vắc xin được tiêm. Cô nói rằng hiểu những sắc thái này có thể tìm ra các chiến lược cá nhân hóa. Ví dụ, sự kết hợp kích thích đáp ứng tốt của tế bào T có thể phù hợp cho những người đã cấy ghép nội tạng và đang dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch, vì cơ thể họ sẽ phải vật lộn để sản xuất kháng thể. Bà nói: “Có nhiều cách để khai thác kiến ​​thức này một cách có hiệu quả.

Mối quan tâm về an toàn vẫn còn

Chưa có thử nghiệm kết hợp nào báo cáo về các tác dụng phụ nghiêm trọng. Trong nghiên cứu Com-COV, việc kết hợp vắc xin gây ra nhiều tác dụng phụ hơn so với việc sử dụng hai liều vắc xin giống nhau, theo dữ liệu sơ bộ được công bố vào tháng 5 . Nhưng những điều tương tự không được đề cập trong các nghiên cứu của Charité và Saarland hoặc CombiVacS, trong đó các tác dụng phụ không tồi tệ hơn khi so sánh với hai liều vắc-xin giống nhau.

Đó có thể là do khoảng cách giữa các liều, Sester nói. Những người tham gia Com-COV được thảo luận trong bài báo mới nhất được tiêm mũi thứ hai sau bốn tuần, trong khi những người tham gia nghiên cứu ở Đức có ít nhất chín tuần giữa các lần tiêm. Một số người tham gia Com-COV đã nhận được liều thứ hai ở một khoảng thời gian dài hơn; dữ liệu của họ được dự đoán vào tháng Bảy.
 

006

Việc WHO phê duyệt vắc xin CoronaVac COVID của Trung Quốc sẽ rất quan trọng để kiềm soát đại dịch
 

Sander vẫn còn một số lo ngại về an toàn. Ông nói: “Bạn đang kết hợp hai loại vắc-xin khác nhau, cả hai đều có thể có các ảnh hưởng và tác dụng phụ khác nhau , điều này có thể khuếch đại bất kỳ vấn đề nào.”

Các nghiên cứu cho đến nay chỉ có vài trăm người ghi danh. Con số này quá nhỏ để có thể nhận ra các vấn đề hiếm gặp như tình trạng đông máu, theo ước tính hiện tại xảy ra khoảng 1/50.000 người sau liều vắc-xin Oxford-AstraZeneca đầu tiên và dưới 1/1,7 triệu sau liều thứ hai. Tình trạng này cũng liên quan đến một loại vắc-xin adenovirus do công ty dược phẩm Johnson & Johnson ở New Brunswick, New Jersey sản xuất.

Trong các nghiên cứu nhỏ, “bạn không nhận ra tác dụng phụ có tỷ lệ 1/1.000, chứ đừng nói đến tác dụng phụ 1/50.000”, Matthew Snape, một nhà nghiên cứu vắc xin ở Oxford, người đứng đầu nghiên cứu Com-COV, cho biết tại một họp báo vào ngày 28 tháng 6.
 

007


Bảy loại vắc xin COVID-19 đã được phê duyệt ở Philippines, và sẽ có một cuộc thử nghiệm kiểm tra CoronaVac của Trung Quốc kết hợp với những loại khác. Ảnh: Ted Aljibe/AFP/Getty

Định mức mới?

Khả năng kéo dài của các tác dụng phụ hiếm gặp là lý do mà một số nhà nghiên cứu khuyên mọi người nên tuân thủ hai mũi vắc-xin tiêu chuẩn của cùng một loại vắc-xin. Snape nói: “Theo suy nghĩ của tôi, bạn nên ngầm định những thứ mà chúng ta biết rằng chúng hoạt động và có một số lượng cụ thể  khi đề cập đến sự an toàn của chúng.

Nhưng khi các biến thể mới của SARS-CoV-2 xuất hiện, kết quả của các thử nghiệm kết hợp có thể cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách dữ liệu mà họ cần để chuyển sang sự kết hợp mang lại hiệu quả bảo vệ tốt hơn. Fiona Russell, nhà nghiên cứu vắc xin tại Viện Nghiên cứu Trẻ em Murdoch ở Melbourne, Úc, cho biết: “Thật tốt khi những dữ liệu đó trong tình trạng sẵn sàng”.

Kết hợp vắc xin cũng có thể được sử dụng để ngăn chặn quá trình triển khai bị đình trệ do các vấn đề về nguồn cung. Russell nói: “Nếu có sự thiếu hụt toàn cầu về một loại vắc-xin cụ thể, thì thay vì dừng chương trình tiêm chủng, chúng ta vẫn  có thể tiếp tục.
 

008


Snape nói: “Nếu phải lựa chọn giữa tiêm kết hợp hoặc không có liều thứ hai, thì chắc chắn hãy chọn tiêm kết hợp.

Nghiên cứu của Com-COV đã bắt đầu thử nghiệm các loại vắc xin khác ở những người đã được tiêm mũi đầu tiên Oxford-AstraZeneca hoặc Pfizer – BioNTech. Một kết hợp với vắc xin công nghệ protein chưa được chấp thuận do công ty dược phẩm Novavax ở Gaithersburg, Maryland phát triển. Một kết hợp khác sử dụng vắc-xin mRNA từ Moderna ở Cambridge, Massachusetts, đã được chấp thuận sử dụng ở một số quốc gia.

Tại Philippines, một nghiên cứu kết hợp vắc-xin vi-rút bất hoạt CoronaVac, do công ty Sinovac ở Bắc Kinh phát triển, với sáu loại vắc-xin khác đã được phê duyệt trong nước sẽ thực hiện cho đến tháng 11 năm 2022. Và một nghiên cứu của AstraZeneca và Viện nghiên cứu Gamaleya ở Moscow thử nghiệm kết hợp giữa Oxford – AstraZeneca và Sputnik V của Gamaleya, dựa trên adenovirus cũng đang được tiến hành..

Nguồn: https://www.nature.com/articles/d41586-021-01805-2

Tác giả bài viết: Nguyễn Thành Vũ - P. CNSH Thủy sản

Tổng số điểm của bài viết là: 5 trong 1 đánh giá

Xếp hạng: 5 - 1 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Lượt truy cập
  • Đang truy cập47
  • Hôm nay6,819
  • Tháng hiện tại68,850
  • Lượt truy cập:23092594
Liên kết web
Bộ giống vi sinh vật
0101
20210723 DG BANNER
logo
LogoSNN1
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây