Trung tâm công nghệ sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh

Cắt bỏ amiđan và hạch vòm họng trong thời thơ ấu làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, dị ứng và nhiễm trùng. Kết luận này dựa trên kết quả từ các nhà nghiên cứu khi lần đầu tiên tiến hành đánh giá những ảnh hưởng lâu dài của những phẫu thuật cắt bỏ này.

Các nhà nghiên cứu đã đề xuất việc đánh giá mới các lựa chọn cho những ca phẫu thuật nhi phổ biến này bao gồm cắt bỏ amiđan (tonsillectomy) để điều trị viêm amiđan mãn tính hoặc loại bỏ hạch vòm họng (adenoidectomy) để điều trị nhiễm trùng tai giữa tái phát.

Hạch vòm họng và amidan có vị trí quan trọng tương ứng ở mũi và cổ họng và có vai trò như một hàng phòng thủ đầu tiên, giúp nhận ra các tác nhân gây bệnh trong không khí như vi khuẩn và virus, và từ đó kích hoạt các đáp ứng miễn dịch để loại bỏ chúng khỏi cơ thể. Nghiên cứu hợp tác được khởi xướng bởi chương trình Y học tiến hóa, Copenhagen thực hiện. Nghiên cứu này tập trung đánh giá những tác động lâu dài của việc cắt bỏ amiđan và hạch vòm họng trong thời thơ ấu, và so sánh với những trẻ không trải qua phẫu thuật cắt bỏ.

Tiến sĩ Sean Byars là nhà nghiên cứu đến từ Đại học Melbourne và Giáo sư Jacobus Boomsma từ Đại học Copenhagen đã dẫn dắt nghiên cứu này, cùng với Giáo sư Stephen Stearns từ Đại học Yale. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Hiệp hội Y khoa tai mũi họng - phẫu thuật đầu và cổ Hoa Kỳ (Journal of American Medical Association Otolaryngology Head and Neck Surgery). Nhóm nghiên cứu đã phân tích một tập hợp các số liệu từ Đan Mạch của 1.189.061 trẻ sinh từ năm 1979 đến năm 1999. Dữ liệu có độ bao phủ ít nhất 10 năm đầu đời và tối đa là 30 năm của các đối tượng được nghiên cứu. Trong số gần 1,2 triệu trẻ em, 17.460 trẻ đã bị cắt bỏ hạch vòm họng, 11.830 trường hợp phẫu thuật cắt bỏ amiđan và 31, 377 trường hợp cắt bỏ cả amidan và hạch vòm họm. Những đứa trẻ còn lại đều khỏe mạnh.

Tiến sĩ Byars cho biết: “Chúng tôi tính toán các nguy cơ gây bệnh dựa trên việc hoặc hạch vòm họng hoặc amiđan hay cả hai loại đều bị loại bỏ trong 9 năm đầu đời vì đây là thời điểm những mô này hoạt động mạnh mẽ nhất khi hệ miễn dịch đang phát triển.

Phân tích cho thấy:
 

- Cắt bỏ amiđan có liên quan đến sự tăng nguy cơ tương đối các bệnh về đường hô hấp trên với kết quả gần như tăng gấp ba lần ở những người có thực hiện phẫu thuật so với những người không thực hiện phẫu thuật. Các bệnh về đường hô hấp trên bao gồm hen suyễn, cúm, viêm phổi và rối loạn phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), một thuật ngữ chuyên ngành dành cho các bệnh như viêm phế quản mãn tính và khí phế thũng.
 

- Nguy cơ tuyệt đối (tính đến mức độ phổ biến của các bệnh này trong cộng đồng) cũng tăng đáng kể ở mức 18,61%.
 

- Cắt bỏ hạch vòm họng được phát hiện có mối liên quan đến việc tăng nguy cơ tương đối hơn gấp đôi đối với COPD và tăng nguy cơ tương đối gần như gấp đôi ở các bệnh đường hô hấp trên và viêm kết mạc. Nguy cơ tuyệt đối cũng gần như tăng gấp đôi đối với các bệnh đường hô hấp trên nhưng tăng ít đối với COPD, vì đây là tình trạng hiếm thấy trong cộng đồng nói chung.
 

Giáo sư Boomsma cho biết: "Mối liên hệ giữa việc cắt bỏ amiđan và việc mắc các bệnh hô hấp trong cuộc sống sau này là cần cân nhắc ở những người đã thực hiện phẫu thuật cắt bỏ."

Nhóm nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu các số liệu thống kê sâu hơn để tìm hiểu số lượng các ca phẫu thuật cần được tiến hành để có tỷ lệ phát bệnh cao hơn bình thường, được gọi là số người cần điều trị (NNT - number needed to treat).

GS Boomsma cho biết thêm: "Đối với phẫu thuật cắt amiđan, chúng tôi thấy rằng chỉ cần năm người thực hiện phẫu thuật này sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp trên ở một trong năm người này."

Nhóm nghiên cứu cũng phân tích các điều kiện mà các ca phẫu thuật này được áp dụng để điều trị và tìm thấy một hỗn hợp các kết quả:

- Cắt bỏ hạch vòm họng có liên quan đến việc làm giảm đáng kể nguy cơ rối loạn giấc ngủ và tất cả các phẫu thuật này đều liên quan đến việc làm giảm đáng kể nguy cơ viêm amiđan và viêm amiđan mãn tính, vì các cơ quan này đã được loại bỏ.

- Tuy nhiên, không có thay đổi về hơi thở bất thường lên đến độ tuổi 30 ở bất kỳ trường hợp phẫu thuật nào và không có thay đổi ở bệnh viêm xoang sau khi cắt amiđan hoặc cắt bỏ hạch vòm họng.

- Sau phẫu thuật cắt bỏ cả amiđan và hạch vòm họng, ở những người đã phẫu thuật, kết quả cho thấy nguy cơ tương đối tăng gấp bốn hoặc năm lần đối với bệnh viêm tai giữa và bệnh viêm xoang cũng tăng đáng kể.

Nghiên cứu này cho thấy lợi ích trước mắt của các ca phẫu thuật này có thể không kéo dài đến độ tuổi 30 ngoài tác động làm giảm nguy cơ viêm amiđan (đối với tất cả các trường hợp phẫu thuật) và rối loạn giấc ngủ (đối với phẫu thuật cắt bỏ hạch vòm họng). Thay vào đó, những nguy cơ lâu dài về hô hấp bất thường, viêm xoang và viêm tai giữa sẽ tăng đáng kể sau phẫu thuật hoặc không có khác biệt đáng kể.

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng sẽ luôn cần tới quyết định cắt bỏ amiđan và hạch vòm họng ở những trường hợp nghiêm trọng. “Tuy nhiên kết quả phân tích của chúng tôi cho thấy nguy cơ mắc các bệnh lâu dài sau khi thực hiện các phẫu thuật này. Vì vậy nên trì hoãn việc cắt bỏ amidan và adenoid nếu có thể, vì hai bộ phận này có thể hỗ trợ hệ miễn dịch phát triển bình thường ở trẻ em và giảm nguy cơ mắc bệnh sau này.”, TS. Byars nhận xét. "Khi chúng tôi cung cấp thêm những hiểu biết về chức năng của các mô miễn dịch và những tác động suốt đời của việc loại bỏ chúng, đặc biệt là trong giai đoạn nhạy cảm khi cơ thể đang phát triển, thì hy vọng rằng những hiểu biết này sẽ giúp phụ huynh và các bác sĩ đưa ra các quyết định điều trị phù hợp".