Trung tâm công nghệ sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh

Những vòng tròn bí ẩn huyền thoại của Namibia là những mảng đất hình tròn, bí ẩn trên đồng cỏ khô cằn ở rìa sa mạc Namib. Sự hình thành của chúng đã được nghiên cứu trong nhiều thập kỷ và gần đây là chủ đề của nhiều cuộc tranh luận. Với nghiên cứu thực địa sâu rộng, các nhà nghiên cứu từ Đại học Göttingen ở Đức và Đại học Ben Gurion ở Israel đã điều tra xem cỏ mới nảy mầm chết như thế nào bên trong vòng tròn bí ẩn này. Kết quả cho thấy cỏ khô héo do thiếu nước bên trong vòng tròn bí ẩn. Lớp đất mặt có độ sâu từ 10 đến 12 cm như một "vùng đất chết", trong đó cây cỏ không thể tồn tại lâu. Cỏ mới mọc sẽ chết trong thời gian từ 10 đến 20 ngày sau khi có mưa. Theo các nhà nghiên cứu, việc cỏ không có dấu hiệu bị mối mọt phá hoại đã bác bỏ lý thuyết cạnh tranh. Kết quả được công bố trên tạp chí Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics.
  Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã phân tích 500 cây cỏ riêng lẻ ở bốn vùng của sa mạc Namib bằng cách đo chiều dài rễ, lá và tiến hành phân tích thống kê cũng như thu thập, so sánh bằng hình ảnh. Họ cũng thực hiện hàng trăm phép đo độ ẩm của đất trong hoặc sau mùa mưa trong năm 2023 và 2024.

Kết quả cho thấy lớp đất mặt rất dễ bị khô. Trong và sau mùa mưa, độ ẩm lớp đất mặt thấp hơn ba đến bốn lần so với đất ở độ sâu khoảng 20 cm. Ngoài ra, lớp đất mặt trong vòng tròn bí ẩn khô hơn đáng kể so với đất bên ngoài vòng tròn trong thời kỳ cỏ phát triển sau khi mưa nhiều. Trong những điều kiện này, cỏ mới nảy mầm không thể tồn tại trong vòng tròn bí ẩn vì bị khô do rễ của chúng (dài trung bình 10 cm) không thể chạm tới các lớp đất sâu và ẩm hơn.

Ngược lại, những đám cỏ lớn, lâu năm mọc ở rìa vòng tròn bí ẩn có khả năng tiếp cận nước trong đất ở độ sâu từ 20 đến 30 cm trở xuống. Những đám cỏ lớn này nhanh chóng chuyển sang màu xanh sau cơn mưa. “Với bộ rễ phát triển tốt, những đám cỏ này hút nước đặc biệt tốt. Sau cơn mưa, chúng có lợi thế cạnh tranh rất lớn so với những đám cỏ mới nảy mầm trong vòng tròn bí ẩn. Cỏ mới chỉ mất đi một lượng nước nhỏ thông qua sự thoát hơi nước từ những chiếc lá nhỏ của chúng, dẫn đến 'sức hút' không đủ để kéo nước từ các lớp đất sâu hơn", Tiến sĩ Stephan Getzin, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích.

Số liệu đo được cũng cho thấy độ dẫn điện của nước trong đất cao trong 20 ngày đầu sau mưa, đặc biệt ở lớp đất phía trên và giảm dần theo độ sâu. Kết quả là các đám cỏ chủ yếu hút nước ở lớp đất có độ sâu từ 10 đến 20 cm. Getzin cho biết: "Đây là nguyên nhân dẫn đến cái chết của cỏ mới mọc trong vòng tròn bí ẩn. Các phép đo độ ẩm đất liên tục trong nhiều năm đã ủng hộ kết luận này. Cỏ mới mọc chết do nước ở lớp đất trong vòng tròn bí ẩn bị giảm nhanh chóng khi đám cỏ xung quanh tái sinh sau cơn mưa." Theo các nhà nghiên cứu, việc hình thành các vòng tròn bí ẩn là do nguồn nước cung cấp cho cỏ bị hạn chế ở Namib. Hình dạng tròn của các vòng tròn bí ẩn được hình thành bởi chính cỏ, vì điều này tạo ra nguồn cung cấp nước trong đất tối đa cho chính nó. Getzin và đồng nghiệp của ông, Tiến sĩ Hezi Yizhaq, cho biết: "Sự tự tổ chức này có thể được mô tả là" trí thông minh bầy đàn ". Đó là sự thích ứng có hệ thống với tình trạng thiếu tài nguyên ở các vùng khô cằn".

Nguồn: https://www.sciencedaily.com