Giới thiệu
Hiện nay, nuôi cấy mô tế bào thực vật là một kỹ thuật được sử dụng trong hầu hết các nghiên cứu về chuyển gen cây trồng, nhân giống các giống cây có giá trị, sản xuất nguyên liệu cho quá trình sản xuất các hợp chất thứ cấp, các nghiên cứu về sinh lý thực vật…Ngoài những thiết bị sử dụng trong chuẩn bị, khử trùng môi trường, hóa chất đặc trưng trong nuôi cấy mô, bình nuôi cấy là một dụng cụ không kém phần quan trọng. Nhiều nhà khoa học đã có những công trình nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của bình nuôi cấy lên sự phát triển của mẫu cấy. Bình nuôi cấy có thể được làm từ nhiều vật liệu khác nhau như nhựa, thủy tinh, film nylon…
Hiện nay trong các phòng nuôi cấy mô trên thế giới việc sử dụng bình nuôi cấy bằng nhựa hay film nylon đã rất phổ biến, thay thế dần các bình nuôi cấy bằng thủy tinh. Hiện nay tại nước ta, việc nuôi cấy mô thực vật thực hiện chủ yếu trong các bình nuôi cấy bằng thủy tinh như bình tam giác, chai nước biển, vỏ chai rượu…Việc sử dụng những bình thủy tinh này có ưu điểm là tương đối rẻ tiền, dễ mua nhưng rất dễ vỡ, do không được thiết kế chuyên biệt cho việc nuôi cấy mô nên có nhiều chi tiết không thuận tiện, chiếm nhiều diện tích. Một số đơn vị hiện nay đã sử dụng các hộp nhựa tròn dùng được thực phẩm để làm bình nuôi cấy tuy nhiên do những hợp nhựa này được làm từ loại nhựa polypropylen nên hơi đục, không được trong suốt và dễ lão hóa chỉ qua 3 – 4 lần hấp khử trùng bằng autoclave.
Thêm vào đó, ngành vi nhân giống cây hoa cảnh tại nước ta trong những năm gần đây đã phát triển rộng khắp đặc biệt là tại các địa phương như Đà Lạt, Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Cần Thơ…; điều này cho thấy nhu cầu sử dụng bình nuôi cấy là rất lớn. Từ những yêu cầu như trên, Trung tâm Công Nghệ Sinh Học Tp. HCM nghiên cứu sản xuất ra các loại hộp nhựa chuyên biệt dùng trong nuôi cấy mô để đáp ứng nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, trước khi đi vào sản xuất đại trà, việc nghiên cứu thành phần, chất liệu, loại nhựa thích hợp đáp ứng được các yêu cầu đề ra đối với một bình nuôi cấy vô cùng quan trọng. Một khi đã tìm được loại nhựa thích hợp, việc sản xuất hộp nhựa nuôi cấy mô thực vật sẽ được tiến hành để đáp ứng nhu cầu thị trường nhằm thay thế các sản phẩm cùng loại phải nhập từ nước ngoài rất đắt tiền.
Kết quả
Hiện tại Trung tâm Công nghệ Sinh học Tp.HCM đã hoàn tất việc thử nghiệm nguyên liệu nhựa phù hợp và sản xuất thành công hộp nhựa vuông thích hợp cho nuôi cấy mô thực vật. Hộp nhựa với kích thước 65x65x95 mm làm từ nguyên liệu nhựa polycarbonate có độ bền cao, có thể hấp khử trùng ở nhiệt độ 121oC, áp suất 1 atm trong thời gian là 20 phút. Ngoài ra hộp nhựa vẫn trong suốt sau nhiều lần hấp khử trùng (ít nhất 30 lần hấp khử trùng), mức độ truyền sáng tốt cung cấp đủ ánh sáng cho mẫu cấy phát triển. Có thể ứng dụng hộp nhựa trong công tác giữ giống, giai đoạn vô mẫu, nhân nhanh cụm chồi, vươn thân, nuôi cấy hạt …Bên cạnh đó, hộp nhựa còn có thể xếp chồng lên nhau, tiết kiệm được không gian phòng nuôi cấy.
Lan Mokara được nuôi trong hộp nhựa vuông Hộp nhựa vuông sau 30 lần hấpkhử trùng
Hiệu quả kinh tế
Trung tâm Công nghệ Sinh học TP. HCM sản xuất với giá: 40.000 đồng/hộp, trong khi đó giá thành sản phẩm cùng loại nhập ngoại từ 100.000–120.000 đồng/hộp.Vậy so với sản phẩm cùng loại, hộp nhựa Magenta GA7 của công ty Sigma Aldrich có giá từ 100 -120.000 VNĐ/hộp, hộp nhựa tự sản xuất có giá rẻ hơn rất nhiều lần.
Nếu so với bình tam giác bằng thủy tinh có giá thành khoảng 10.000 đồng nhưng dễ vỡ, có thể tích không gian bên trong nhỏ, khó thao tác và chùi rửa, thì việc sử dụng hộp nhựa vuông có độ bền cao, không gian bên trong bình rộng, dễ thao tác, dễ chùi rửa tiện lợi hơn rất nhiều. Hiện nay, các phòng nuôi cấy mô tại Việt Nam có sử dụng loại hộp nhựa tròn dùng đựng thực phẩm có giá khoảng 2.000-2.500 đồng một hộp, tuy nhiên hộp không được trong suốt và có độ bền thấp khi hấp khử trùng ở nhiệt độ cao, thông thường chỉ dùng được khoảng 2 - 3 lần vì sau mỗi lần hấp hộp đục dần và trở nên dễ vỡ.
Hộp nhựa vuông của Trung tâm có độ bền vượt trội với trên 30 lần hấp khử trùng, độ trong suốt sau mỗi lần hấp của hộp cũng là một ưu điểm vì hộp được ép bằng loại nhựa Polycarbonate có độ trong suốt và tính chịu nhiệt vượt trội.
Nguyễn Văn Hiếu